#1 | #2 | IFFR#33 | #3 | #4 | #5 | #6 Munchen | #7 | #8 | #9 | #10 The Interviews | #11 | #12 Berlin | #13 Dresden | #14 | #15 | #16 Copenhagen | #17 IFFR | #18 Riga | #19 Conceptual Art | #20 The Swiss Issue | #21 Aktie! | #22 Rotterdam Art Map 1.0 | #23 Bruxelles | #24 Maasvlakte 2 | #25 Douala | #26 Rotterdam Art Map 2.0 | #27 Tbilisi | #28 Budget Cuts NL | #29 Italian Issue | #Side by Side | #30 Rotterdam Art Map 3.0 | #31 It’s Playtime | #32 Rennes Free Edition | #33 Rotterdam Art Map 4.0 | #34 Arnhem Art Map | #35 Existentialism | #36 Pascal Gielen | #37 The Swiss Issue revisited | #38 What Life Could Be | #39 The Void | #40 Over ziek zijn/On Being Ill | #41 Side by Side (2020-2021) | #42 Shelter for Daydreams | Colofon

FGA Audio Zines: Audio-Zine#1 Riga | Audio-zine#2 Portscapes

Editorial / Frank Bruggeman / Hans Aarsman / Remko Andeweg / Lino Hellings / Marjolijn Kok / John Lonsdale (Eng) / Achilleka Komguem & Lionel Manga (Eng) / Aurelie Barbier (Eng) / Gijsbert Korevaar / Links / Colofon / Project by...

Editorial
Soundwalks (geluidswandelingen) in the tradition of ‘dialogues philosophiques’: informal conversations in which the surroundings of the Maasvlakte (harbour area of Rotterdam) served as a constant source of new input and topics. You can listen to Portscapes_ON AIR, Art radio.

From 21 July to 28 August we set up ourselves in a container unit between a dune and a wind turbine, with a wide view of the construction of the second Maasvlakte (MV2). There, in this industrial, uninhabited but intensively used area, we manned our temporary web radio and research station so we could do our fieldstudy and experience the area, and work on Portscapes ON AIR — Station Maasvlakte. We are part of a group of 10 artists, invited by Mariana and Max from Latitudes to artistically explore this industrial landscape. Because we always live for a shorter or longer period in a place to do our research for FGA, we decided to commit ourselves fully to the project and actually live on the Maasvlakte, and try to understand what we see. But also to explore the possibility of a permanent research station or AIR (artist-in-residency).
Because we always look at the world through the eyes of other people, we made a list of people we wanted to invite to make soundwalks. During these five weeks we invited 9 people who could offer, based on their own field of expertise, a unique perspective on different aspects of the Maasvlakte. Guests included: Frank Bruggeman, a designer and editor of the artist’s magazine Club Donny; Hans Aarsman, once a photographer, now a writer and columnist; Remko Andeweg, a botanical analyst, urban biologist in Rotterdam and author of Vreemde Planten in Rotterdam, (Exotic Plants in Rotterdam); Lino Hellings, the Errorist, and founder of P.A.P.A. Press Agency; Aurélie Barbier, urban planner together with Martin Blum, a farmer and artist from, both from Switzerland; Marjolijn Kok, theoretical archaeologist, one of the founders of Lima Publishers; John Lonsdale, architect; Achilleka Komguem, artist and editor of Diartgonale, together with Lionel Manga, a writer and activist; and Gijsbert Korevaar, industrial ecologist.

Thanks
A special thanks to Mooike de Moor (radio reporter and journalist) and Radio Rijnmond for collaborating with us on this radio project. Further more we like to thank: Nina Hitz and Lukas Simonis for making the jingle for Portscape ON-AIR, and Gerard Forde for reading the introduction, Maarten de Reus for aerial photography, and Wouter Roeterink for being our assistant and building the studio-piece. Thanks to the PUMA consortium for providing the accommodation and Delta for the electricity. And finally thanks to Mariana Canepa and Max Andrews from Lattitudes, Theo Tegelaers from SKOR, and Ria Haagsma and Sjaak Poppe from Port Authority of Rotterdam.

About PORTSCAPES
At the extremity of The Netherlands, to the west of Rotterdam, an extension to the port of Rotterdam has been underway since September 2008. With the construction of Maasvlakte 2, The Netherlands will become 2,000 hectares larger and the port, already the biggest in Europe, will increase in size by 20%. The construction of Maasvlakte 2 prompted the Port of Rotterdam Authority to join with SKOR (Foundation Art and Public Space) in inviting the curatorial office Latitudes to in turn ask artists to reflect on the port, its expansion and its function. Under the title 'Portscapes', an artistic voyage of discovery has taken place throughout 2009, touching on the port's architectural, political, social and ecological past, present and future.

Portscapes involves artists from The Netherlands, Mexico, Austria, Spain and Great Britain. By creating events, temporary art works, performances, photography, video work and excursions in and about the port area, Portscapes evolved as a kind of cultural guidebook to the port area, focusing on the future and Maasvlakte 2.

Artists
Lara Almarcegui, Bik van der Pol, Jan Dibbets, Marjolijn Dijkman, Fucking Good Art, Ilana Halperin, Christina Hemauer & Roman Keller, Paulien Oltheten, Jorge Satorre, and Hans Schabus.

See also the following websites for more information: www.portscapes.nl and lattitudes.

Aflevering 1 – Frank Bruggeman
25 augustus 2009

ZELFS DE BRANDNETEL HEEFT HET MOEILIJK
Een botanische bos en een 3-dimensionaal herbarium. Duration: 15:18 min.

Frank Bruggeman is samen met Ernst van der Hoeven en Samira Ben Laloua oprichter van Club Donny, een tijdschrift over ervaringen met natuur in de stedelijke omgeving. Ook in zijn eigen werk richt Frank Bruggeman zich op dat terrein waar cultuur en natuur elkaar treffen. Bijvoorbeeld bij de Amsterdamse zuidas, waar hij in blauwe containers grote weelderige struiken plaatste. Dezelfde inheemse struiken die al op die plek groeiden, voordat ze voor de bouw van kantoren werden gerooid. We nodigen Frank uit op de Maasvlakte, en we nemen een gesprek op terwijl we door de duinen lopen om een botanisch bouquet samen te stellen, en een levend herbarium.
Eerder hadden we Franks advies ingewonnen, en hem gevraagd om ons te helpen een 'acclimatisatie tuin' bij Station Maasvlakte aan te leggen, een tuin met exotische planten. Het was ons opgevallen dat tuincentra tegenwoordig als sierplanten bananenboompjes, rubber, sinaasappelen en koffie verkopen, allemaal planten waarvan de producten al eeuwen geimporteerd worden en economisch van belang zijn. We wilden proberen of we die planten hier konden laten groeien, als een soort omkering van, en eerbetoon aan de 19de eeuwse 'Acclimatisation Societies' van Engelse emigranten die zangvogels meenamen naar de nieuwe wereld. Tijs Goldschmid schrijft daar over. Nadat we hier een middag windkracht 5 hadden meegemaakt hebben we uit pieteit met de planten daar toch maar van af gezien. Toch, als we niet zo weekhartig waren, was het mooi geweest als we tijdens ons verblijf hier een succesvolle exoot hadden kunnen introduceren. Eentje die blijft en een eigen plek weet te vinden hier in de woestenij.
We krijgen een rubberboompje van de Gamma, en een boek om te lenen; Tropical and subtropical trees, a worldwide encyclopaedic guide.

Aflevering 2 – Hans Aarsman
31 augustus 2009

JE WEET NIET WAAR JE NAAR KIJKT, JE WEET HET ECHT NIET
deel 1: Station Maasvlakte. Duration 25:49 min.

We pikken Hans op van het pontje Hoek van Holland-Maasvlakte Europhaven. Vreemd hoe de geest werkt, zegt Hans Aarsman. Pas toen hij van het pontje stapte herinnerde hij zich opeens hoe hij hier 20 jaar geleden een foto maakte van de gestreepte vuurtoren. In 1988 reed hij een jaar rond in zijn Citroën HY om foto's te maken van het Hollandse landschap. In de auto onderweg van de pont naar onze container, Station Maasvlakte, rijden we er langs. *We hebben het over wat er zoal te zien is, en ook over kijken, en hoe je de Maasvlakte zou kunnen representeren. Over de voordelen van de blik van Sherlock Holmes, en de nadelen van de neiging om de wereld te bekijken in tegenstellingen.

deel 2: Rondrit op de Maasvlakte. Duration: 56:22 min.

Dit geluidsdocument is een real-time weergave van de opname van de rondrit die we later die middag maakten naar de Slufter, Slag Maasmond en het spottersstrand. We moesten de opnames een paar keren stoppen, maar na 13 minuten zijn we andere apparatuur gaan gebruiken en hebben we een opname gemaakt van ongeveer 44 minuten. Dan neemt Hans de microfoon over en wordt van geinterviewde commentator. Zoals we bij het plaatsen van onze container Station Maasvlakte met het raam een deel van het landschap hebben uitgekaderd, is nu de voorruit van de auto het kader. Deze geluidsopname van het gesprek over de maasvlakte en over fotografie is de weergave van wat we zagen. Er wordt ook een voorlopige conclusie getrokken: 'Ik zou het vanuit de lucht fotograferen, zodat je ziet hoe alles ligt: de terminals en de eilanden. En waarschijnlijk is dat al gedaan, dus hoef je het alleen te scoren bij de bedrijven die dat al gedaan hebben.'De vuurtoren staat op pagina 93 van 'Hollandse taferelen'. De hele serie is vorig jaar door het Nederland Fotoinstituut aangekocht. Hans Aarsman bedong bij die koop de voorwaarde dat de foto's in goede resolutie gratis te downloaden zijn van internet. Iedereen kan dus een 30 bij 40 cm Hans Aarsman in huis hebben voor de prijs van de afdruk. Bij ons in de container hangt er nu een van de vuurtoren.

Aflevering 3 – Remko Andewewg
2 september 2009

SPONTANE NATUUR EN ECONOMISCH LANDSCHAP
Een wandeling op de Maasvlakte met botanisch analist Remko Andeweg. Duration 36'24 min.

Wat Remko Andeweg essentieel vindt in de menselijke woon- en werkomgeving is ruimte voor informaliteit. Hij pleit voor diversiteit en tegen monocultuur. Hoe zit het met die informele ruimte en die diversiteit binnen de economische landschap van de Maasvlakte? Kunnen we nu op Maasvlakte 1 zien hoe straks Maasvlakte 2 er zal uitzien?
We hebben Remko Andeweg uitgenodigd vanwege zijn onderzoek naar de migratie van planten in de Rijnmond. In 2002 verscheen 'Vreemde planten in Rotterdam'*, een soort immigratiegeschiedenis van planten in Rotterdam, met beschrijvingen van een groot aantal planten die relatief nieuw zijn in deze regio, en die 'als een direct gevolg van menselijk handelen (...) in Rotterdam zijn terecht gekomen'.
Door de haven en langs spoorlijnen worden nieuwe soorten aangevoerd. Sommigen opzettelijk, als handel in gewassen, zaden of vruchten, andere planten en zaden zijn onbedoeld met de lading meegereisd. Op de Maasvlakte gebeurt dat met de komst van het containervervoer niet zo veel meer, maar in de stadshavens waar stukgoed wordt overgeslagen nog wel. Ook met de aanvoer van enorme hoeveelheden duin- en binnenlands zand voor bebouwing, wegen en spoorlijnen kwamen zaden en planten mee. Tegenwoordig wordt vooral zeezand gebruikt dat geen zaden of kiemen bevat, maar wel een goede ondergrond vormt voor planten die thuis zijn aan de kust. Met al dat zand en de nieuwe bebouwing veranderde het oorspronkelijke weide- en hooiland in een milieu dat wordt gedomineerd door steen en zand, en waar heel ander planten zich thuisvoelen.

Op woensdag 2 september halen we Remko Andeweg op van de veerpont in de Europahaven. Veel krijsende zeemeeuwen. Bij onze keet Station Maasvlakte zijn er ook veel, maar die hoor je niet.
Remko Andeweg kent de Maasvlakte goed. Met Bureau Stadsnatuur doet hij er in opdracht van het Havenbedrijf onderzoek naar de flora en fauna van het gebied, en brengt advies uit over natuurbeheer en het groen. In de afgelopen jaren is de houding van de haven ten opzichte van natuurbeheer veranderd. Aanvankelijk mochten de biologen bij wijze van spreken de terreinen niet eens op wanneer ook maar werd verwacht dat daar iets bijzonders zou groeien. Later kon dat wel maar mochten ze de bevindingen niet openbaar maken. Nu worden journalisten rondgeleid om de orchideeën te laten zien.. Daar staat wel tegenover dat op andere terreinen de grond regelmatig wordt geploegd om te voorkomen dat er zich eventueel beschermde planten of beesten vestigen die latere bouwplannen zouden kunnen vertragen.
Remko stelt voor eerst naar de Amazonehaven te gaan, waar hij twee jaar geleden tongvarens vond, wat een aanwijzing kan zijn dat er meer interessante planten te vinden zijn. De Amazonehaven ligt vol met kolen en erts en er zijn grote braakliggende terreinen en stenige taluds waar nieuwkomers zich makkelijk kunnen vestigen in de kommetjes humus die tussen de stenen zijn ontstaan. Remko beschrijft de plek in een mail als volgt: ‘De Amazonehaven is uitgegraven in eerder opgespoten terrein en heeft deels een hoog talud van grove stortsteen en deels een natuurlijke (strand) oever. Aan de overzijde is een nieuwe kademuur met containerterminal. Bovenaan de oever ligt een strook terrein braak met de bijbehorende spontane vegetatie, daarachter is alles bruin of zwart van de erts en de kolen. Kortom, heel veel verschillen en tal van aanknopingspunten om over te praten. Bij Station Maasvlakte bekijken we de vegetatie op de dijk, we bezoeken de Rugstreeppaddenpoelen en een gebied met 'tijdelijke natuur' waar orchideeën groeien. We verbazen ons over de nieuw aangelegde parkachtige middenberm in Distripark Maasvlakte, en spreken na in de auto bij de pont.
Onze blik zoomt de hele dag in op plantjes, maar die observaties leiden steeds tot verhalen over waar die plant vandaan komt en wat het aandeel daarin was van de mens, en zo gaat het steeds snel over geschiedenis, over handel, over wensen van maakbaarheid en controle, over bedoelde en onbedoelde effecten en andere verrassingen.

Aflevering 4 – Lino Hellings
6 september 2009

IK WORD DOOR NIEUWSGIERIGHEID GEDREVEN
Een gesprek over kunst, journalistiek, documentaire en de wereld, met Errorist Lino Hellings en kleurenspecialist Rob van Maanen.
deel 1: Station Maasvlakte. Over fotopersbureau DRIK in Dahka en Errorisme: het recht om fouten te maken. Duration: 24:40 min.

Lino Hellings is beeldend kunstenaar. Ze studeerde sociologie, maar voelde zich al snel aangetrokken tot heel andere soorten van niet-academisch of artistiek onderzoek, en ging zich als één van de oprichters van Dogtroep met theater bezighouden. Haar werk als beeldend kunstenaar is vaak multidisciplinair en performativiteit en interactiviteit zijn steeds belangrijk gebleven. Drie jaar geleden stopte ze met het uitvoeren van grote kunstopdrachten in de openbare ruimte, en besloot om buiten Nederland te gaan werken, de openbare ruimte voortaan internationaal op te vatten en geen objecten meer te maken. Haar kunstpraktijk zette ze om in een persbureau.

deel 2: Duration: 25 min.
Over haar internationale persbureau P.A.P.A (Participating Artist Press Agency) en het belang om zelf nieuws te maken. Maar ook reflecteren we op onze rol als kunstenaars in tijdelijke dienst van het Havenbedrijf, kunst en journalisme.

Op 6 september komt Lino Hellings de Errorist samen met haar man Rob van Maanen op bezoek in Station Maasvlakte. Het is mooi weer, de lucht vol grote bloemkoolwolken. We zijn vereerd met haar komst, want over twee dagen zal Lino voor het door haar opgerichte internationale persbureau P.A.P.A. naar Lagos vertrekken. P.A.PA. staat voor Participating Artist Press Agency en is een persbureau dat in plaats van te wachten op nieuws zelf actie onderneemt om nieuws te veroorzaken: "manufacturing News by taking Action".
In 2008 bezocht Lino Hellings Bangladesh en liep een stage bij het bijzondere fotopersbureau DRIK in Dahka. Ze stelde zichzelf drie heldere vragen; wat kan ik leren van DRIK, ben ik in een land als Bangladesh ook in staat om de publieke ruimte te lezen, en hoe reageren de mensen die ik er tegenkom op mijn idee van Errorisme: het recht om fouten te maken.
Lino heeft een metafoor over de wereld waarin westerlingen verblind in de spotlights op het podium staan, bang voor de mensen 'backstage' die de show mogelijk maken en zelf in het donker staan. Mensen in bijvoorbeeld Bangladesh weten heel goed wat hier in de rijke landen gebeurt, en de journalisten van DRIK zijn specialist in het denken over begrippen als cliché, stereotiep en metafoor. Ze zijn zich zeer bewust hoe hun beelden worden gecontextualiseerd in de westerse wereld, en ze zijn er bedreven in hun beelden zó aan te bieden dat die onmogelijk 'verkeerd geframed' kunnen worden.
Het gesprek vindt plaats in onze container, want de wind is te hard om buiten op te nemen. We wisselen ervaringen uit over publiceren, over het opzetten en in kaart brengen van lokale (en internationale) netwerken, over kunst en journalisme. We reflecteren op onze rol als kunstenaars in tijdelijke dienst van het Havenbedrijf, en Lino analyseert onze werkwijze volgens de methode van 'An Architecture of Interaction' door onderscheid te maken tussen verschillende soorten makers, deelnemers en toeschouwers – the author, the participants, the onlookers, and the withnesses of traces. We spreken over Drik, Errorisme en P.A.P.A., over reizen, waarneming, journalistiek en beeldvorming. Terugkerend thema is hoe je het tegenstelling-denken van het westerse dualistische wereldbeeld zou kunnen overstijgen om zo opnieuw open te kijken naar de wereld en nieuwe, betere vragen te formuleren.

Aflevering 5 – Marjolijn Kok
4 september 2009

Line Kramer, horizon met containers, 2009

SLEPEN MET SPULLEN
Er vond op enorme schaal uitwisseling plaats van spullen en ideeen. Duration: 49:32 min.

Marjolijn Kok is theoretisch archeoloog en werkt als onderzoeker bij het AAC/projectenbureau van de Universiteit van Amsterdam. Verder is ze redacteur en medeoprichter van het tijdschrift p.i.t.*. Sinds kort startte ze samen met artist rower technician Line Kramer en kunstenaar / ontwerper Nienke Terpsma uitgeverij Lima, dat zich richt op de grensgebieden tussen kunst en theorie.

Op onze vraag of het interessant zou zijn samen naar het depot in de Maasvlakte te gaan waar het havenbedrijf z'n mammoetresten bewaart, antwoordt dr. M.S.M Kok: “Spannende plannen, op zich ben ik voor van alles in, maar dan als avonturier want ik ben theoretisch archeoloog (menswetenschap) geen paleontoloog (dierwetenschap). Niet alles wat oud is is interessant en niet alles wat jong is is oninteressant. Spannende plannen zijn echter meestal interessant. Nou ja, ik kom gewoon met mijn zak scherven en we zien wel.”
Het gesprek dat u hier kunt beluisteren vond op 4 september plaats in Station Maasvlakte. Binnen, aan tafel, want het stormde die dag te hard om buiten te lopen. Mooie omstandigheden om dingen te vinden, zegt Marjolijn, want de wind neemt het zand mee maar niet de objecten. En het binnen zitten had meer voordelen, want waar in de wandelingen het landschap steeds voor nieuwe impulsen in het gesprek zorgde, leveren hier de scherven op tafel materiaal genoeg: zakken vol met vondsten van het slufterstrand, die Marjolijn had meegebracht. Het grootste deel ervan bestaat uit Romeinse sier-aardewerk. Het werd hier in de omgeving gebruikt, en archeologen noemen het import aardewerk. Er zitten ook stukken van aardewerken amforen tussen waarin wijn en olie werd vervoerd. Want hoewel het slepen met spullen nog nooit zo grootscheeps en grootschaals geweest is als nu, is het ook absoluut niet nieuw in de geschiedenis: Dat konden ze heel erg goed, slepen met spullen. In de prehistorie, moet je je voorstellen, leefden hier nog geen 10.000 mensen, maar die konden al wel heel erg goed slepen met spullen. In de klokbekercultuur was een nieuw type boerderij of een bepaald soort aardewerk in no time over heel noord-west europa verspreid. Dat waren geen lokale fenomenen. Er vond op enorme schaal uitwisseling plaats van spullen en ideeen.
Wat we niet hadden bedacht van tevoren, was dat onze nederzetting wel wat lijkt op een archeologisch onderzoekskampement. Een keet, een dixie, en alles vol zand. Marjolijn typeert ons kampement als volgt: Je zou meteen denken; deze mensen hebben dat uitzicht nodig, ze willen weten wie er aankomt over zee. Je ziet dat jullie hier niet zijn gaan zitten voor permanente akkerbouw, want je staat op stuifzand. Er is geen beschutting en er zijn bijna geen voorzieningen; wat planten, maar niet genoeg om van te leven. Er is ook geen bronwater, we hebben geen put gevonden. Archeologen zouden concluderen: blijkbaar kwamen hier mensen voor hele korte tijden, namen al hun eten en drinken mee, en gingen hier zitten kijken. Het lijkt me een uitkijkpost.

Aflevering 6 – John Lonsdale
3 September 2009

MAGICAL LANDSCAPE: BETWEEN INTENTION AND CONTROL
How much are the designers and builders of the MV 2 in control of what is happening? How did other forces like economic and ecologic ones effect the shape of MV 2? Duration: 31.30 min.

John Lonsdale is based in both Amsterdam and Northumberland. In 1991 he lived for a year on a nature reserve before graduating from the Architectural Association in London in 1995 The same school Rem Koolhaas went. He is currently teaching at the Rietveld Academy and the Academy of Architecture in Amsterdam. In 2001 he was awarded the Prix de Rome for Landscape Architecture and Urbanism for his work called ‘Shifting Horizons’, a study into 'listening to the land' and how not to resist the forces of nature but to live with them. 

For our meeting with the architect John Lonsdale we set up both a trip to the island and a meeting  with one of the designers of the Maasvlakte 2  project.It took some effort to get the permission to visit the islands that they call ‘de Boemerang’ and actually stand on it and experience the reality of new land reclamation. From our Station Maasvlakte on the shore we have been observing the island for weeks now, but how big and how high is the island? What is actually there to see? We embark on the Spirit with captain Sander Boom, and after a rough ride we set foot on the new land. A magical land where we meet 3 seals and find piece of mamouth tusk. But how do you negatiate  with this island? John suggests to make more islands , drop our tools and leave it to nature as a beach. 

The second part of the day we had a conversation with engineer in hydraulics and morphologist Maarten Jansen on intentional and unintentional morphological effects. Maarten Jansen works for PUMA – Projectorganisatie Uitbreiding Maasvlakte: PUMA is a consortium consisting of Koninklijke Boskalis Westminster NV and Van Oord NV. Maarten Jansen is on of the people who worked on the design and the models that shape Maasvlakte 2. John is interested in the drift of dunes and mud. Mud as a landscape that is sometimes fluid or liquid and other times hard and dry. He is fascinated by this fickel or uncertain landscape. The islands that are being made are at this moment also uncertain landscapes. John likes the wonderful clarity of intent the authors of the website Maasvlakte2 have in describing the islands under MV2 (Hinderplaat) as 'unintentional'. The islands are surely intentional, at least for the active nature lobby, only their shape is still unknown and unfixed. Or it could be that the engineers are able to predict the flow and deposition of muds and silt, through digital modelling, so as to approach a semblance of what may emerge as reality.We talk about the difference between intentional and unintentional design. How much are the designers and builders of the MV 2 in control of what is happening? How did other forces like economic and ecologic ones effect the shape of MV 2? How will the coastline be changed by this new land reclamation, and what will be the effect of the changing currents on the naturaly shaped sand bank Hinderplaat ? When we aks him if there would be a Maasvlakte 3 and 4, will the design process be the same? Maarten Jansen states something we enjoy very much: “This is the last project we wil work in this way. Next projects will be building with nature. We design a construction and nature can play with it and  the final shape will be nature made”. 

Aflevering 7 – Achilleka Komguem and Lionel Manga
16 September 2009

IF YOU WANT A 'NOUVEAU PLAN', YOU ARE THE ONE TO DESIGN THE MAP
Achilka and Lionel ask themselves: ‘where is the nature?’, ‘where are the people?’ and ‘what about the quality of life?’, and finally ‘do we want to reach this state?’. Duration: 31:06 min.

Achilleka Komguem lives and works between Douala and Yaounde (Cameroon). He is an artist and editor of DiARTgonale, an English / French art magazine dedicated to contemporary art in Africa founded in 2007. Lionel Manga is a writer and cultural critic based in Douala. In this conversation, he announces that his next book might bear the title ‘Next Level’. They both were in Holland on the invitation of Lucia Babina and Zoë Gray for the project Talking About!.

Our tour with Achilleka and Lionel along the harbour of Rotterdam starts in the renovated historic harbour in the city centre and continues along the north side of the harbour area of Schiedam and Vlaardingen. At Maassluis we take the ferry to the south side, to Rozenburg and take the Europaweg to the Maasvlakte. Lionel and Achillekà are interested to see the famous Rotterdam harbour. In Cameroon, a new deep sea port will be developed in the town of Kribi, and in Rotterdam they can take a look at what could be their future. They both are shocked to see the totally designed and ‘post-human’ Dutch urban landscape with designed nature, giant oil tanks, black mountains of coal, and the smell of the petro-chemical industry. They ask themselves: ‘where is the nature?’, ‘where are the people?’ and ‘what about the quality of life?’, and finally ‘do we want to reach this state?’.
In Station Maasvlakte we get a history lesson on Cameroon, and the rise of an art scene in Douala. In 2010, its 50 years of independence will be celebrated. ‘But what have we reached so far?’ says Lionel, ‘There is corruption and in a land with 20 million only 1 million people have running water.’
Achilleka talks about the art scene in Douala, and about a group of artists working with conceptual and research based art. He tells us about their practice and strategies in a place with no financial support nor local art market, and about the importance of this work and discourse in a place where the de facto dictatorship* had a strong impact on the intellectual community and on the space left for critical thinking. We also talk about the role art can have in relation to the Maasvlakte area, and we conclude for the moment: the role of art here is merely to ask questions.

Aflevering 8 – Aurelie Barbier and Martin Blum
17 September 2009

TESTOSTERONE, HORMONE CHICKENS
And the methodology of zooming in and zooming out. Duration: 25:11 min.

Aurelie Barbier is a French urban planner specialised in emerging cities. Currently working for Urbaplan (an urban planning firm based in Switzerland) she has worked on various projects in Southern Europe and sub-Saharan African countries (Cameroon, Niger, Ghana). Over the past five years, she has focused on the definition of master plan, regulatory plan and slum upgrading projects through a comprehensive approach that includes both social and technical dimensions of urban development.

In an attempt to develop a critical response to the current development of  Rotterdam’s harbour we invited Aurélie Barbier to read the plans and try to help us understand the project we are involved in. At the moment there are many different projects being developed simultaneously in Rotterdam and the larger port area, including many new high-rise buildings, redevelopment of the city ports (Stadshavens) and the port extension Maasvlakte 2 (MV2). This is all part of a bigger development of the city that will go on until 2030.
Aurélie explains to us the methodology of zooming in and out in space and time to study processes and developments. It is a way of looking at different levels and scales, to zoom out to get a bigger picture and a wider context, and to zoom in for detail and experience. Aurélie shows maps and research that compares the development of MV2 to other large metropolitan projects in Europe such as the Thames Gateway in London. All this generates new questions and makes us realise that we might be too close to our subject to see much.
Considering the cluster of iconic, virile towers in Rotterdam’s city centre and the size of the infrastructure project, one may have the feeling of a city skyline drawn by an ‘architecture of testosterone’. The speed and ambition of these projects make us wonder if this development meets realistic objectives or if it might be on ‘growth hormones’.
And staying with this reading of ‘hormone-driven development’, the successive stages of the harbour over the years might appear like a successful sex-change operation, as the ships no longer penetrate the city, but the port itself now proudly ‘swells’ to a new offshore territory.

Aflevering 9 – Gijsbert Korevaar
25 september 2009

EEN MOBIELTJE WEEGT 400 kg
Over co-siting en kringlopen in productieprocessen. Duration: 50:49 min.

Gijsbert Korevaar is programmaleider van het programma ‘Industrial Ecology’, een gezamenlijke activiteit van de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Leiden. Industrial Ecology, ‘a systemic approach to sustainable development’, is een relatief nieuw vakgebied dat de natuur als voorbeeld neemt om industriële processen en producten op een duurzame manier te ontwikkelen.
In samenwerking met het bedrijfsleven, en afdelingen binnen de twee universiteiten wordt aan onderzoek gestalte gegeven. De masteropleiding binnen dit programma is toegankelijk voor studenten met een achtergrond in natuurwetenschappen, sociale- of technische wetenschappen. In opdracht van het Havenbedrijf heeft de afdeling ook nagedacht over de ontwikkeling van de Maasvlakte in samenhang met de ‘Greenport’ (glastuinbouw) en de stad Rotterdam. Gijs Korevaar pleit voor kleinschaligheid en diversiteit, voor het sluiten van kringlopen in productieprocessen, en voor overstappen van synthetische naar biologische grondstoffen. Idealiter zal die industriele kringloop dan uiteindelijk, net als in de natuur, geen afval opleveren en geen grondstoffen uitputten. Een van de oervoorbeelden van co-siting is Kalundborg in Denemarken.

Smart City Kalundborg, Denemarken

Op 25 september, één van de laatste dagen op de maasvlakte, blessuretijd eigenlijk al, is Gijs Korevaar onze laatste gast in Station Maasvlakte op de Distridam. Door het raam vóór ons zien we een nieuw, leeg eiland in de maak. Er liggen zeehonden op. Achter ons, aan de andere kant van de dijk de containeropslag, de gifopslag van de Slufter, de batterijenberg, de botlek, een kolencentrale en een nieuwe in de maak. Boven ons hoofd de windturbine. En alles van enorme afmetingen. ‘Dat eiland is de toekomst, maar achter ons zien we hoe die toekomst er uit gaat zien, of tenminste als we nu niet iets veranderen. Als we er niet anders over gaan denken, dan ziet het er daar straks net zo uit als achter ons’.
Technologische ontwikkelingen zijn een soort box van Pandora. Ze hebben ons ongekende mogelijkheden gegeven maar brachten ook de wereld aan de rand van een enorme crisis. Technologie is bij veel mensen verdacht, en zelfs synoniem aan de problemen die ze veroorzaakt heeft. Maar kunnen we zonder, of moeten we toch ook in dit technologisch en economisch landschap juist in die technologie opnieuw naar oplossingen zoeken?

We leggen Gijsbert wat van de vragen, observaties en ervaringen voor, die ons bezighouden sinds de maand dat we hier wonen en werken. Als Station Maasvlakte nog gebruikt kan worden zijn er ideeën genoeg om te experimenteren met de strook land die nog een paar jaar leeg blijft. Compensatie boerenland? Co-siting? Bewoning? Observatiepost? Verplichte logies voor beleidsmakers?